ΑΓΙΑ ΜΕΤΕΩΡΑ ΕΝΙΑΙΟΣ ΙΕΡΟΣ ΧΩΡΟΣ

Τα Μετέωρα, ως χώρος και ως έννοια, αποτελούν μια ενότητα πολυδιάστατη. Η μοναχική παράδοση, ο πολιτισμός, οι ιστορικές μνήμες, τα αρχαιολογικά τεκμήρια σε συνδυασμό με το μοναδικό στο είδος του τοπίο συνταιριάζονται αρμονικά συμπληρώνοντας και αναδεικνύοντας το ένα το άλλο.

Στην αλληλοπεριχώρησή τους, όλα αυτά τα στοιχεία, προσδίδουν στο χώρο μια συνοχή αρμονική, καθώς κανένα από ό­λα δεν μπορεί να νοηθεί αποκομμένο, έξω από την κυριαρχική συνεκτικότητα του ενιαίου χώρου.

Οι σημαντικότερες παράμετροι της ενότητας αυτής, θα μπορούσαν επιγραμματικά να οριστούν ως εξής:

ΘΕΟΛΟΓΙΑ

1) Η ενότητα είναι το κυριότερο χαρακτηριστικό της ορθόδοξης εμπειρίας και πρακτικής. Η Ορθόδοξη Εκκλησία ζει, μετέχει, εκφράζεται και αποφαίνεται συνοδικά. Και ο ορθόδοξος μοναχισμός, ως κορυφαία έκφραση της Ορθοδοξίας, λειτουργεί με βάση τον συναξιακό χαρακτήρα και την αντιπροσωπευτική συμμετοχή. Μια τέτοια παράδοση μαρτυρείται ανά τους αιώνες και στον χώρο των Μετεώρων, όπου λειτουργούσε η Σύναξη των αντιπροσώπων των Μονών, κελλίων, ασκητηρίων κ.λ.π. με έδρα του Πρώτου στη Μονή της Παναγίας της Δούπιανης.

Η συμμετοχικότητα αυτή στη λειτουργία των Μονών, δεν είναι απλώς ένα τυπικό διοικητικό σχήμα, δεν ονοματίζει συγκεκριμένα καθιδρύματα, αποκλείοντας άλλα, δεν περιχαρακώνει επιλεκτικά κάποιες Μονές, δεν είναι καν ένα τοπικό σχήμα, αλλά εμπεριέχεται σ’ αυ­τή η καθολική συνύπαρξη στην αδιαίρετη ενότητα.

Η συμμετοχικότητα αυτή, επίσης, δεν μπορεί να περιορισθεί και να ταυτισθεί χρονικά με κάποια συγκεκριμένη στιγμή στο παρελθόν. Αντίθετα αποτελεί γεγονός υπέρχρονο, είναι η καθημερινή μοναχική εμπειρία εν κοινωνία και ενότητι, όπως αυτή υπαγορεύεται από το ορθόδοξο φρόνημα κι όπως διασώζεται στην διαχρονική πορεία και παράδοση της Εκκλησίας μας.

2) Oι μετεωρίτικοι βράχοι στο σύνολό τους, δέχτηκαν την προσφορά της ζωής, των πόθων, των ονείρων των μοναχών, παλαιών και συγχρόνων, που έζησαν και ζουν σ' αυ­τούς. Δέχτηκαν τους κόπους, τον πόνο, τα δάκρυα, άκουσαν τις ικεσίες και τις δοξολογίες τους προς το Θεό. Έγιναν μάρτυρες της ήττας των δαιμόνων από τους αγωνιστές, της επισκέψεως του Θεού στις θεοπτίες των Αγίων. Εσπάρησαν από λείψανα άγια. Καθαγιάστηκαν. Και όλα αυτά δεν μετριούνται ποσοτικά, ούτε χωράνε στον αυλόγυρο μιας Μονής. Είναι διάσπαρτα στην κάθε σπιθαμή αυτού του χώρου. Είναι η ατμόσφαιρα και το άρωμά του.

ΙΣΤΟΡΙΑ

Στην ιστορική συνέχεια των αιώνων οι μετεωρίτικοι βράχοι ταυτίστηκαν ιστορικά με την παρουσία και την ιστορία των Μονών. Η διάσωση του πνεύματος του Βυζαντινού πολιτισμού, μέσα από το μοναχισμό, στη διάχυσή της στο χώρο, τον χαρακτήρισε, του προσέδωσε κύρος και αίγλη και τον κατέστησε στην ιστορική συνείδηση φρουρό και προμετωπίδα Ορθοδοξίας και πολιτισμού. Και η ιστορική μαρτυρία έβλεπε πάντα στα Μετέωρα μια ολότητα. Δεν υπήρξαν αποκομμένοι πυρήνες σ' έ­ναν ουδέτερο χώρο, αλλά ένας ενιαίος χώρος, ταυτισμένος με την ιστορία του.

Οποιαδήποτε, κατά συνέπεια απόπειρα τομής θα αποτελούσε ασυμβίβαστη διάσπαση και αυθαίρετη παρέμβαση στο ιστορικό γίγνεσθαι με καταστρεπτικές προεκτάσεις.

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ

Στο σύνολο των βράχων υπάρχουν διάσπαρτα ένα πλήθος κελλιών, σπηλαίων, ασκητηρίων κ.λ.π. που χρήζουν της ανάγκης αρχαιολογικής έρευνας και φροντίδας. Χώροι που αγιάστηκαν από την παρουσία και τον αγώνα των ασκητών, που διασώζουν ιστορικές μαρτυρίες, που μεταφέρουν πολιτισμό παραμένουν απροσπέλαστοι.

Οι απαραίτητες τοπογραφικές μελέτες, ανασκαφικές έρευνες και αρχαιολογικές τεκμηριώσεις σημείο αναφοράς θα πρέπει να έχουν την έννοια του χώρου ως λατρευτικού και ιερού. Οποιαδήποτε άλλη λογική -λογική διάσπασης- θα αλλοίωνε τον χαρακτήρα τους και, εντάσσοντάς τα σε μια άλλης μορφής ανάπτυξη, θα είχε ως συνέπεια την απώλεια ακόμη και των τελευταίων στοιχείων που περισώθηκαν στον χρόνο.

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Στον ένθεο ασκητικό ζήλο των μοναχών στην πνευματική και καλλιτεχνική φιλοπονία τους, έστερξε και συνέβαλε, τα μέγιστα, δημιουργικά το, μοναδικό στο είδος του, μετεωρίτικο τοπίο. Μα και οι μοναχοί του ανταπέδωσαν πλούσια τη χάρη. Αγάπησαν και σεβάστηκαν ευλαβικά το χώρο και δημιουργήθηκε έτσι αυτή η αριστουργηματικά αρμονική σύζευξη φυσικού περιβάλλοντος και ανθρώπινης δημιουργίας, αντλώντας από τα πρότυπα και τις πρακτικές της μοναχικής βιωτής -στοιχεία οικεία προς τη φύση και ξένα προς τις σύγχρονες μορφές ανάπτυξης του τεχνικού πολιτισμού. Η ομοιομορφία και η συνέχεια σε αυ­τήν την πρακτική, αποτελεί κριτήριο, καθώς η διάσπαση και η ανισομέρεια, μέσα από άλλα μοντέλα ανάπτυξης, θα έχει ως συνέπεια την αλλοίωση του περιβάλλοντος και την διατάραξη της ισορροπίας του οικοσυστήματος.

ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ - ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Στη συνείδηση όλων, ο μετεωρίτικος χώρος έχει καθιερωθεί ως μνηνείο διαχρονικό και πανανθρώπινο με θρησκευτική, πολιτιστική και αισθητική ιδιαιτερότητα. Και το κυρίαρχο χαρακτηριστικό που μορφοποιεί αυτή την ιδιαιετερότητα είναι η διαλεκτική φύσης και ανθρώπινης δημιουργίας.

Μοιάζει πολλές φορές σαν να έγι­ναν αυτές οι κορυφές για να φιλοξενήσουν τους κοινοβιάτες των μεγάλων μοναστηριών κι αυτές οι κοιλότητες των βράχων λες και σκαλίστηκαν περιμένοντας την άσκηση των αναχωρητών. Κι όλα έρχονται σαν συνέχεια το ένα του άλλου, έτσι ώστε να μην μπορεί να φανταστεί κανείς τίποτε έξω απ  αυ­τή την αλληλουχία των βιωμάτων και των εικόνων.

Αυτή η αίσθηση σε συνοδεύει παντού. Το ίδιο στο ερημικό ασκητήρι του απόκρημνου βράχου, όπως και στο επιβλητικό καθολικό μιας μεγαλόπρεπης Μονής. Είναι η αίσθηση αυτού του διαφορετικού. Η αίσθηση του αληθινού και απόλυτου, έξω από τα σχήματα και τις συμβάσεις του σύγχρονου πολιτισμού. Αυτή η περιρέουσα ατμόσφαιρα είναι που αναδύει αυτό το πνεύμα και το χρώμα μιας άλλης εποχής κι ενός άλλου ύφους.

Μέσα σ  αὐ­τή την ατμόσφαιρα δεν χωράει τίποτε άλλο και κυρίως τίποτε ξένο και ανοίκειο, καθώς παραλλάσσοντας η επεμβαίνοντας, έστω και σ' έ­να σημείο αυτού του τόπου, καταργούμε την αρμονία του και στην ουσία τον καταστρέφουμε.